Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Пачніце з «калі ласка», «дзякуй». Як форвард менскага «Тарпэда» перайшоў на беларускую мову


Павал Кляньнё
Павал Кляньнё

Інтэрвію з наймаладзейшым футбалістам менскага «Тарпэда» Паўлам Кляньнё, які ня толькі добра гуляе ў футбол, але выдатна валодае роднаю моваю, ганарыцца гістарычнымі сымбалямі і зьяўляецца фанам Лявона Вольскага.

Паўлу Кляньнё ў красавіку споўніцца 20, год ён атрымлівае заробак прафэсійнага футбаліста — выступае пад № 23 у менскім «Тарпэда» на пазыцыі форварда. Акрамя таго, вучыцца на трэнэра ў Беларускім дзяржаўным унівэрсытэце фізычнай культуры.

Першы гол за прафэсійны клюб і першае інтэрвію па-беларуску

У канцы сакавіка стартуе сэзон футбольнага чэмпіянату Беларусі. У ліку 16 камандаў у барацьбу ўступіць і найбольш зьбеларусізаваны клюб — «Тарпэда» зь Менску, які даўно вядзе маркетынгавую палітыку па-беларуску (карпарацыйны сайт, сувэнірная прадукцыя, прозьвішчы на майках і г.д.). Колеры каманды абараняе і Павал Кляньнё, які ў свае 19 гадоў можа лічыцца моўным узорам для калегаў.

Нарадзіўся Павал 28 красавіка 1999 году ў менскай сям’і. Ніхто з ягоных родзічаў да спорту дачыненьня ня меў, мама і тата працуюць на трактарным заводзе. Дзякуючы настойлівасьці бацькі зь 1-й клясы хлопчык пачаў займацца футболам у СДЮШАР № 5 — маці хацела аддаць на танцы.

Блякаваньне суперніка
Блякаваньне суперніка

Калі школа займела фінансавыя праблемы, выхаванцы перайшлі пад крыло ФК «Менск». Так Павал апынуўся ў клюбнай сыстэме, гуляў у моладзевай камандзе і за дублёраў, але надоўга там не затрымаўся — месца ў асноўным складзе з розных прычынаў не было.

Паклікалі ў каманду першай лігі «Нёман-Агра» са Стоўпцаў, а летась, калі перад вяртаньнем у найвышэйшы дывізыён умацоўвалася «Тарпэда», атрымаў запрашэньне далучыцца да аўтазаводцаў.

«Мяне вельмі добра прынялі ў камандзе, — кажа Павал. — Адразу ўсьцешыла, што трэнэр брамнікаў Валер Макарэвіч выдатна ведае беларускую мову. Напрыклад, заўсёды жадае ўсім „смачна есьці“. І зь цягам часу гульцы, якія асабліва ніколі па-беларуску не размаўлялі, пачынаюць гэтак жа адказваць. Засябраваў з нашымі прэс-аташэ Аляксеем і Паўлінай, гэта яны мяне натхнілі пасьля першага голу даць інтэрвію па-беларуску. Таксама было цікава і працаваць, і кантактаваць. Шкада, што літаральна перад сэзонам чамусьці іх звольнілі..».

Ставіў у тупік выхавальніц: «Дзе мае шкарпэткі?»

Дагэтуль спрыяльнае стаўленьне да роднай мовы выяўлялі іншыя футбалісты.

У іх ліку Аляксандар і Вячаслаў Глебы, якія пагулялі ў Беларусі і за мяжой — іхны бацька ў 1990-я быў прыхільнікам нацыянальнага адраджэньня; экс-гулец і мэнэджэр БАТЭ Віталь Радзівонаў, моўны прапагандыст праз сацыяльныя ролікі і ўласным прыкладам — сьвядома аддаў дачку ў беларускую гімназію; Мікалай Януш з салігорскага «Шахцёра» да нядаўна заставаўся адзіным, хто прынёс беларускую мову ў сеткі і прамаўляў ёю са спартовых трыбунаў. Дый некаторыя іншыя — Сяргей Крывец, Мікіта Корзун, колішні «легіянэр»-вэтэран Людас Румбуціс. Цяпер у гэты шэраг стаў і Павал Кляньнё.

Беларускамоўны тарпэдавец № 23
Беларускамоўны тарпэдавец № 23

«Дзяцінства я праводзіў у бабулі, гэта вёска Зарэчная на Валожыншчыне, — згадвае Павал, — з маленства быў у моўным асяродку. Шмат словаў праскоквала і польскіх, усё ж колішняе гістарычнае памежжа. Але жывая, сакавітая вясковая мова. Бацька расказваў, што пасьля вяртаньня ў Менск у садку я ўжо шпарыў па-нашаму: „Дзе мае порткі і шкарпэткі?“ — чым прыводзіў у ступар нянечак. Далей родную мову не закінуў, хоць вучыўся ў расейскамоўнай школе. Калі паступаў у БДУФК, здаваў ЦТ па-беларуску. І ёсьць сябры, зь якімі заўсёды можна гаварыць па-беларуску».

Павал кажа, што не разумее людзей, якія намагаюцца сьпісаць уласную ляноту на так званае «дзьвюхмоўе». І перакананы: пакуль у дзяржаве будзе дамінаваць расейская, беларускую будуць заштурхоўваць у моўную рэзэрвацыю.

«Вядома, людзям прасьцей адмахнуцца: маўляў, дзьве дзяржаўныя, выкарыстоўваем расейскую, — тлумачыць ён. — Проста няма разуменьня, да чаго гэта можа прывесьці. Дык ніхто ж і не прымушае! Пачніце, як сьпяваў Лявон Вольскі, з простых словаў — калі ласка, дзякуй, дабранач. Прыемна ж пачуць такое! Мяне сябра даймае: чаму немец, паляк, француз размаўляе па-свойму, а беларус не? Гэта ж факт, што беларускай у нас на парадак менш. Я і сам дзесьці на адной, дзесьці на другой, але зь цягам часу думаю цалкам перайсьці на беларускую».

Бяз страху перад аўтарытэтамі
Бяз страху перад аўтарытэтамі

Летась малады футбаліст разам зь сябрамі ды іншымі актыўнымі беларусамі адзначыў 100-годзьдзе абвяшчэньне незалежнасьці Беларускай Народнай Рэспублікі — быў сярод гледачоў сьвяточнага канцэрту ля Опэрнага тэатру. І застаўся пад уражаньнем атмасфэры агульнага яднаньня.

«Людзей, якія цікавяцца гісторыяй, усё больш. Яны абазнаныя, адкуль бел-чырвона-белы сьцяг, што азначае „Пагоня“. Магу сказаць з гледзішча спартоўца: каб пабачыў на трыбунах нашыя сымбалі, быў бы ўсьцешаны. Гэта значыць, ёсьць людзі, якія ведаюць свае карані і думаюць гэтак жа, як і ты сам. Так склалася, што недзе за мяжой такая падтрымка цяпер больш рэальная, чым дома... Летась быў на канцэрце БНР-100, удала склаўся каляндар — выдатная атмасфэра сьвята. Бо ў ранейшыя гады пастаянна выяжджалі, даводзілася лавіць стрымы, што там у Менску...»

Адчуць сябе прафэсіяналам у футболе

У найвышэйшай лізе Павал Кляньнё правёў усяго адзін сэзон. Пасьля вяртаньня «Тарпэда» ў эліту давялося ня столькі змагацца за высокія пазыцыі, колькі думаць, як зноў ня вылецець у першы дывізыён. Кажа, што прынамсі два моманты застануцца ў памяці — дэбют на «Барысаў-Арэне» і першы гол у браму «Дынама» зь Берасьця.

«Пасьля першай лігі ўражаньні зусім іншыя, — прызнаецца ён. — У матчы з БАТЭ я выйшаў мо на 5 хвілін, але і гэтага хапіла. Калі стаіш ля броўкі на замену і бачыш зыркае сьвятло, заўзятараў на трыбунах, па-сапраўднаму адчуваеш сябе прафэсіяналам, разумееш — вось тая мара, да якой ішоў зь дзяцінства. Дык гэта ў прысутнасьці 6 тысяч гледачоў, а калі 30-40 тысяч? На эмоцыях тэлефанаваў: „Бачылі, што мяне ў тэлевізіі паказвалі?“ Так, кажуць, бачылі, малайчына. І я адчуў, што ўсё раблю правільна».

Гол за каманду майстроў — заўсёды радасная падзея нават для дасьведчанага гульца, ня кажучы пра пачаткоўца. Той гістарычны для сябе і ратавальны для каманды эпізод Павал пракруціў у галаве не адзін дзясятак разоў.

Не заўсёды мяккае прызямленьне
Не заўсёды мяккае прызямленьне

«Першы гол у найвышэйшай лізе — само па сабе штосьці неймавернае, — усьміхаецца ён. — Апошнія хвіліны матчу зь берасьцейскім „Дынама“, прагульваем 0:1. Трэнэр Сяргей Кабельскі дае шанец, я выходжу — і забіваю. Гэта было нешта! Толькі памятаю, што яшчэ толкам не ўсьвядоміў, але бягу да настаўніка, да заўзятараў. І гэта тое адчуваньне, якое застанецца з табой назаўсёды... Вядома, як кожны футбаліст, хачу замацавацца ў асноўным складзе, каб выходзіць зь першых хвілін. А ці ўдасца — пакажа сэзон».

Павал Кляньнё адыходзіць ад траўмы і першы матч будзе вымушаны прапусьціць. Пры гэтым спадзяецца, што цікавасьці дадасьць новы рэглямэнт, ухвалены Беларускай фэдэрацыяй футболу. Кандыдатамі на паніжэньне ў клясе цяпер будуць тры каманды-аўтсайдэры — раней дзьве. Барацьба за пункты пачнецца зь першага туру.

Ён пагаджаецца, што для пачатку трэба стаць незаменным для менскага «Тарпэда», але ўнутрана адчувае, што ў пэрспэктыве здольны пазмагацца за месца ў моладзевай камандзе (U-21).

Грамадзянін Беларусі з францускім прозьвішчам

Зьвяртае ўвагу не зусім звыклае для Беларусі прозьвішча — Кляньнё. Ці спрабаваў сам Павал пакапацца ў сваім радаводзе? Кажа, што па матчынай лініі ўсё зразумела — суцэльныя Дасіневічы ды Гайдукевічы. А што да Кляньнё, то пакуль без аніякай пэўнасьці.

Форвард Кляньнё ў атацы
Форвард Кляньнё ў атацы

«Напісаў неяк сябра: адзін француз прадаў свой малюнак за 1 мільён эўра. І запытаў: ведаеш, як прозьвішча? Кляньнё! Пасьмяяліся, што дакладна не з маіх родзічаў, былі б у курсе, — усьміхаецца „неідэнтыфікаваны“ француз. — Вядома, хацелася б дазнацца, адкуль пачатак. Бо некаторыя кажуць, што могуць быць карані і латыскія, і нават заходнеўкраінскія. Таму трэба будзе абавязкова заглыбіцца. Але, напрыклад, лекары заўсёды цікавяцца, ці не іншаземец — тады за візыт трэба заплаціць. Ну, а сам сябе лічу беларусам, маю пашпарт грамадзяніна Беларусі».

Сям’я Паўла — гэта мама, тата, малодшая сястра, а таксама сябры-«тарпэдаўцы». Паўлу імпануе, што ягоны клюб называюць «народнай камандай»: у свой час неабыякавыя аматары ў літаральным сэнсе ўратавалі калектыў ад сьмерці і некалькі гадоў утрымлівалі на «заўзятарскім балянсе».

Заўзятарскі падмурак «народнай каманды»

У 1992–2004 гадах аўтазаводцы бесьперапынна выступалі ў найвышэйшым дывізіёне чэмпіянату краіны, аднак у 2005-м празь фінансавыя праблемы сышлі ў другую лігу.

Па выніках сэзону каманда атрымала права перайсьці ў дывізіён прыступкаю вышэй, але замест гэтага адміністрацыя заявіла пра спыненьне дзейнасьці. Толькі дзякуючы намаганьням заўзятараў і спартоўцаў-вэтэранаў клюб быў адроджаны.

«Гісторыя „Тарпэда“ ўнікальная, — абазнаны Павал Кляньнё. — Людзі зьбіралі грошы, каб ня даць камандзе загінуць. Таму нашы заўзятары — адны з найлепшых, прынамсі зь ліку самых адданых. Не скажу, што на ўсіх гульнях аншляг, але сапраўдныя прыхільнікі заўсёды з намі, ад пачатку і да канца. Ім асобны рэспэкт. Ну і таксама людзі, якія прыносілі славу клюбу. Пазалетась адзначалі 70-годзьдзе каманды, здымалі да юбілею дакумэнтальны фільм, то згадвалі і паэта-футбаліста Алеся Клышку, і трэнэра Мікалая Блашко, і шмат іншых годных асобаў».

Спарынг у чаканьні сэзону
Спарынг у чаканьні сэзону

Сёлетні сэзон «Тарпэда» пачне 30 сакавіка выязным матчам з салігорскім «Шахцёрам». Так склаўся лёс, што менавіта за гэтыя каманды выступаюць два самыя беларускія футбалісты чэмпіянату краіны — малады «аўтазаводзец» Павал Кляньнё і дасьведчаны «гарняк» Мікалай Януш.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG