Лінкі ўнівэрсальнага доступу

У Горках вырашылі ўшанаваць расейскага цара Пятра І


Гармата, якую паставяць у гонар расейскага цара Пятра І (з архіву Аляксандра Храмка)
Гармата, якую паставяць у гонар расейскага цара Пятра І (з архіву Аляксандра Храмка)

Памятны знак Пятру Першаму запраектаваны ў выглядзе гарматы на пастамэнце і шыльды. Ідэя падабаецца ня ўсім.

У райцэнтры Горкі Магілёўскай вобласьці ўлады вырашылі ўшанаваць расейскага цара Пятра І (1672–1725).

Як піша «Горацкі веснік», памятны знак у гонар Пятра І адкрыюць 26 чэрвеня падчас урачыстасьцяў да 75-й гадавіны вызваленьня Горацкага раёну ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.

Знак паставяць за трыста мэтраў ад райвыканкаму на цэнтральнай вуліцы гораду, якая носіць імя героя Другой Усясьветнай вайны Івана Якубоўскага.

Арт-аб’ект для турыстаў

У райвыканкаме адмаўляюцца гаварыць пра памятны знак. Вядома толькі, што на ім будзе адзначана знаходжаньне Пятра І у Горках падчас Паўночнай вайны ў 1708 годзе. На пастамэнт (ён ужо гатовы) паставяць муляж гарматы 18 стагодзьдзя. Раней яна стаяла каля старога будынка Гісторыка-этнаграфічнага музэю, а пасьля Дажынак 2012 году захоўвалася ў запасьніках. Што напішуць на памятным знаку, высьветліць не ўдалося.

Пляцоўка для гарматы ўжо падрыхтаваная
Пляцоўка для гарматы ўжо падрыхтаваная

Знак разглядаецца горацкай уладай як арт-аб’ект, які мае прыцягнуць увагу турыстаў.

Ідэя падабаецца ня ўсім

Упершыню ідэя ўвекавечыць у Горках памяць пра Пятра І агучвалася ў 2015 годзе. Мясцовая раёнка тады апублікавала ліст з такой прапановай, падпісаны былым выкладчыкам сельскагаспадарчай акадэміі Аляксандрам Сенцюровым. Супраць выступіла дырэктарка гісторыка-этнаграфічнага музэю Сьвятлана Макеева. Яна заявіла, што для ўсталяваньня памятнай дошкі Пятру І няма падставаў.

Горацкі райвыканкам. Падчас Дажынак адсюль прыбралі помнік Леніну. Цяпер непадалёк зьявіцца памятны знак расейскаму цару
Горацкі райвыканкам. Падчас Дажынак адсюль прыбралі помнік Леніну. Цяпер непадалёк зьявіцца памятны знак расейскаму цару

«Паўночная вайна прынесла жыхарам беларускіх зямель велізарныя страты, абвастрыла эканамічную і палітычную сытуацыю ў краіне. Гістарычныя дакумэнты сьведчаць пра марадэрства, рабаўніцтва і гвалт ня толькі швэдзкіх, а і расейскіх войскаў», — адзначала яна.

Увекавечваньне расейскага самадзержца шмат хто ўспрымае як неадэкватнае ўшанаваньне ўсяго таго, што ён учыніў у Беларусі.

На просьбу пракамэнтаваць Свабодзе цяперашнюю спробу ўвекавечваньня Пятра І дырэктарка музэю адказала адмовай.

На пачатку 18 стагодзьдзя, калі Пётар Першы цараваў у Расеі, Горкі, як і ўся цяперашняя Беларусь, уваходзілі ў склад Рэчы Паспалітай. У Паўночную вайну расейскае войска хоць і лічылася саюзным, але было замежным.

Што рабілі Пётар І і яго войска ў Беларусі

Войскі расейскага цара Пятра І знаходзіліся на беларускіх землях падчас Паўночнай вайны (1700–1721). Рэч Паспалітая тады была саюзьніцай маскоўскага цара ў вайсковай кампаніі супраць швэдзкага караля Карла XII. Паводле гістарычных зьвестак, расейцы раскватаравалі ў Беларусі 70 тысяч сваіх жаўнераў, утрыманьне якіх стала абавязкам мясцовага насельніцтва.

Улетку 1705 году Пётар І разам са сваім хаўрусьнікам Аляксандрам Меншыкавым і некалькімі афіцэрамі ў Полацкім Сафійскім саборы забілі пяцярых уніяцкіх сьвятароў. Храм абрабавалі, а ў яго сутарэньнях зрабілі парахавое сховішча. Празь пяць гадоў яго ўзарвалі, зьнішчыўшы беларускую Сафію амаль дашчэнту.

У верасьні 1708 году расейскія войскі спалілі Віцебск, Воршу, Амсьціслаў, Дуброўну, што непадалёк ад Горак. Да таго ж абрабавалі пасьля швэдаў і спалілі Магілёў.

За гады Паўночнай вайны Беларусь страціла ад баявых дзеяньняў, голаду і эпідэміяў 700 тысяч жыхароў — кожнага трэцяга. Вайна прывяла да глыбокага палітычнага крызісу і падзелу ў 1772 годзе тагачаснай дзяржавы беларусаў — Рэчы Паспалітай.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG