Ці праўда, што прышчэпленыя часьцей заражаюцца «Омікронам»? Праверка фактаў

DW правяла фактчэкінг.

Колькасьць заражэньняў варыянтам «Омікрон» у многіх краінах імкліва расьце. Разам з тым памнажаецца і колькасьць мітаў пра гэта. Многія, напрыклад, сьцьвярджаюць, што тыя, хто прышчэплены, часьцей заражаюцца каранавірусам, чым непрышчэпленыя. У якасьці «доказаў» прыкладаюцца вынікі некаторых дасьледаваньняў

Інстытут імя Робэрта Коха ліквідуе памылкі ў апублікаваных дадзеных

«Урад Нямеччыны заяўляе, што 96% выпадкаў заражэньня „Омікронам“ — сярод тых, хто прышчэплены», — піша адзін з карыстальнікаў сацыяльнай сеткі Twitter.

Акрамя гэтага, па сацыяльных сетках курсіруе графік, нібыта зроблены Інстытутам імя Робэрта Коха (RKI), у якім прыводзяцца дадзеныя за пэрыяд з 21 лістапада да 27 сьнежня 2021 году. Згодна зь імі, 69% жыхароў Нямеччыны, якія заразіліся «Омікронам», былі прышчэплены, 27 % зрабілі нават бустэрную прышчэпку — і толькі 4 % былі непрышчэпленыя. Але ці сапраўды гэтыя лічбы рэальныя?

На запыт DW прэс-сакратар RKI у пісьмовым выглядзе адказала, што гэты графік ня быў зроблены ў Інстытуце імя Робэрта Коха — але дадзеныя, прыведзеныя ў ім, і насамрэч былі апублікаваныя ў штотыднёвай справаздачы RKI ад 30 сьнежня 2021 году.

«На жаль, у адпаведным разьдзеле штотыднёвай справаздачы аказалася памылка (замест 186 чалавек была пазначана лічба ў 1097 непрышчэпленых, якія заразіліся Омікрон-варыянтам)», — напісала прэс-сакратар. Пры актуалізацыі зьвестак была забытая яшчэ адна лічба, і 3 студзеня зноў былі ўнесеныя зьмены. Гэтыя выпраўленьні ў актуалізаваным варыянце выразна выдзеленыя.

Але ў любым выпадку апублікаваныя RKI дадзеныя ня могуць служыць падставай для таго, каб ацэньваць эфэктыўнасьць вакцынацыі. Пры гэтым прэс-сакратар указвае на сайт RKI, дзе гаворыцца, што з ростам долі прышчэпленых будзе, натуральна, расьці і іх доля сярод тых, хто заразіўся каранавірусам.

Ясна і тое, што чым больш агульная колькасьць заражэньняў каранавірусам, тым большая і колькасьць інфікаваных сярод прышчэпленых. 71,6 працэнта жыхароў Нямеччыны (на 7 студзеня) цалкам прышчэпленыя. Выпадкі захворваньня прышчэпленых аднак не азначаюць, што прышчэпка не эфэктыўная. Хоць эфэктыўнасць вакцыны не складае 100 %, яна ўсё роўна абараняе ад цяжкага цячэньня хваробы.

Бустэрная прышчэпка значна ўмацоўвае імунітэт

Вынікі першых дасьледаваньняў паказваюць, што вакцына ня так добра абараняе ад «Омікрону», як ад іншых варыянтаў каранавірусу. Разам з тым яны таксама сьведчаць аб тым, што дзьве прышчэпкі ад каранавірусу на пэўны час усё ж абараняюць ад цяжкага цячэньня хваробы.

Ёсьць і яшчэ адна добрая навіна: першыя вынікі міжнародных дасьледаваньняў дазваляюць казаць аб тым, што бустэрныя прышчэпкі даюць вельмі надзейную абарону ад новага варыянту каранавірусу. Дасьледаваньне BioNTech/Pfizer нават паказала, што тры прышчэпкі дзейнічаюць супраць «Омікрону» гэтак сама добра, як дзьве прышчэпкі супраць першапачатковага варыянту каранавірусу.

Эфэктыўнасьць бустэрных прышчэпак пацьвярджае ў інтэрвію DW вірусоляг Вольфганг Прайзэр. Ён зьяўляецца адным з тых дасьледчыкаў у Паўднёвай Афрыцы, якія адкрылі варыянт «Омікрон». «Самае важнае, што ў нас (у Паўднёвай Афрыцы) у палатах інтэнсіўнай тэрапіі амаль няма прышчэпленых», — кажа Прайзэр. І прышчэпкі абараняюць ад хваробы і сьмерці, таму вакцынацыя па-ранейшаму патрэбная для барацьбы з каранавірусам.

Дацкія дадзеныя няправільна інтэрпрэтавалі

Праціўнікі вакцынацыі зараз спасылаюцца на вынікі дасьледаваньня з Даніі, якія нібыта паказваюць, што эфэктыўнасьць вакцын BioNTech / Pfizer і Moderna супраць «Омікрону» пасьля трох месяцаў становіцца нават адмоўнай.

Адзін карыстальнік Twitter піша: верагоднасьць заражэньня «Омікронам» у прышчэпленых BioNTech на 76,5 % вышэй, чым у непрышчэпленых. У прышчэпленых Moderna — на 39,3 %.

Але гэтае дасьледаваньне, якое не прайшло незалежнай ацэнкі, прысьвечана таму, наколькі абедзьве вакцыны абараняюць ад «Омікрону». Ацэнка эфэктыўнасьці прышчэпак у дасьледаваньні складаецца з параўнаньня доляў інфікаваных сярод двойчы прышчэпленых і непрышчэпленых ў першыя тыдні пасьля таго, як варыянт «Омікрон» быў знойдзены ў Даніі.

Прышчэпленыя паводзяць сябе інакш, чым непрышчэпленыя

На першы погляд дадзеныя дасьледаваньня і насамрэч сьведчаць аб зьніжэньні эфэктыўнасьці абедзьвюх вакцын да адмоўнага значэньня. Але ці так гэта? DW пагутарыла з Крысьціянам Гольмам Ганзэнам, суаўтарам дасьледаваньня і эпідэміёлягам з Капэнгагену. Згодна з Ганзэнам, гаворка ідзе аб статыстычным скажэньні вынікаў.

«Адной з прычын таго, што мы назіраем высокі паказьнік заражэньняў сярод імунізаванага насельніцтва, у тым, што прышчэпленыя робяць тэсты часьцей, чым непрышчэпленыя», — кажа ён. Таму сярод іх выяўляецца і больш выпадкаў заражэньняў. Акрамя таго, толькі прышчэпленыя і людзі, што выздаравелі, могуць наведваць розныя культурныя мерапрыемствы і езьдзіць у адпачынак, дзе таксама рызыка заражэньня вышэйшая. Але гэта не азначае, што яны часьцей заражаюцца з прычыны прышчэпкі.

На гэта ўказалі і аўтары дасьледаваньня. Да таго ж і ў Даніі прышчэпленых нашмат больш, чым непрышчэпленых: амаль 80 працэнтаў датчан ужо маюць па дзьве прышчэпкі.

Але гэтае дасьледаваньне мае акрамя статыстычнага і яшчэ адну загану. У ім гаворка ідзе толькі аб колькасьці тых, хто заразіўся сярод прышчэпленых і непрышчэпленых, але не праводзіцца адрозьненьняў паміж лёгкім і цяжкім цячэньнем хваробы.

Высновы

Дадзеныя зь Нямеччыны і Даніі не даказваюць, што вакцыны ня дзейнічаюць супраць «Омікрону» і што гэты варыянт каранавірусу больш заразны для прышчэпленых, чым для непрышчэпленых. Такімі дадзенымі сьвядома маніпулююць праціўнікі вакцынацыі.

Дазволеныя да выкарыстаньня вакцыны хоць і ня так эфэктыўныя супраць «Омікрону», як супраць іншых варыянтаў, але ўсё роўна даюць абарону ад цяжкага цячэньня хваробы.

Першыя дасьледаваньні паказваюць таксама, што бустэрная прышчэпка значна павялічвае абарону ад заражэньня і цяжкай формы хваробы.