Частка беларускай апазыцыі на чале з Валерам і Веранікай Цапкаламі шукала на форуме ў Бэрліне новых лідэраў і вырашыла стварыць новую структуру. Пра гэта — рэпартаж DW.
«Самая галоўная дэмакратычная пляцоўка Беларусі, запрошаныя ўсе», — ролікам з такімі словамі арганізатары II Форуму дэмакратычных сіл, які праходзіў 11-12 ліпеня ў Бэрліне, адкрывалі працоўныя панэлі. Адным з галоўных арганізатараў выступіў экс-кіраўнік Парку высокіх тэхналёгіяў (ПВТ) Валер Цапкала, які быў прадстаўлены ў праграме і як кандыдат у прэзыдэнты Беларусі на выбарах у 2020 годзе.
У роліку выкарыстоўвалі кадры з масавых перадвыбарных мітынгаў вясны-лета 2020 году, аднак ніводнага — са Сьвятланай Ціханоўскай або Марыяй Калесьнікавай. Зь вядомага беларускага трыё на відэа засталася толькі Вераніка Цапкала, жонка Валерыя, якая ўдзельнічала ў кампаніі аб’яднаных штабоў.
Вераніка Цапкала, Сьвятлана Ціханоўская, Марыя Калесьнікава, Менск, 20 ліпеня 2020
Спачатку — гімн Украіны
Форум пачаўся выкананьнем гімну Ўкраіны і хвілінай маўчаньня па загінулых у баях ва Ўкраіне беларусам. Затым арганізатары абвясьцілі збор сродкаў для Ўзброеных сілаў Украіны.
Як заўважыў мадэратар Анатоль Котаў, форум — адкрытая пляцоўка, тут «сустракаюцца людзі, якія ня вельмі любяць адзін аднаго. Гэта дэмакратыя, трэба вучыцца сядзець за адным сталом, вучыцца размаўляць».
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: «Пасьля паразы Расеі ў вайне беларуская сыстэма хутка пачне развальвацца знутры», — экс-супрацоўнік адміністрацыі ЛукашэнкіЗа гэтым сталом, праўда, не было першых асобаў беларускай апазыцыі — Сьвятланы Ціханоўскай, якую на Захадзе прымаюць як легітымнага лідэра, і Паўла Латушкі, кіраўніка Нацыянальнага антыкрызіснага кіраўніцтва. Хаця на форум яго арганізатары запрашалі ўсіх.
Незадоўга да форуму Ціханоўская і Латушка правялі сустрэчу ў Варшаве, прадэманстравалі адзінства, анансавалі кангрэс беларусаў і стварэньне нацыянальна-вызвольнага руху. Зрэшты, Ціханоўская і без асабістай прысутнасьці стала галоўнай тэмай форуму ў Берліне.
«Учора сьціплая хатняя гаспадыня..»
Адкрыўся ён выступам 85-гадовага экс-сьпікера Вярхоўнага Савету ХІІІ скліканьня Сямёна Шарэцкага.
Тон выступу Шарэцкага аказаліся нечакана рэзкім. Ён завочна зьвярнуўся да Ціханоўскай: «Няхай бы Ленін зірнуў на рэалізацыю яго ідэі: кожная кухарка будзе кіраваць дзяржавай. Па вашым выглядзе, вы нічым не заклапочаныя, вы самаздаволеныя».
Экс-сьпікер таксама абвінаваціў Ціханаўскую ў тым, што яна не прыняла прысягу ў якасьці прэзыдэнта і заклікала да «кветкавых шэсьцяў і дваровых вячорак».
Сямён Шарэцкі
«Праявіце годнасьць»
Валер Цапкала не стаў прамаўляць доўгую прывітальную прамову, толькі падзякаваў прысутным і паведаміў, што прадстаўнікі нямецкіх дзелавых колаў і фондаў падыдуць вечарам — з раніцы не змаглі. Прадстаўнікоў уладаў Нямеччыны ў праграме заяўлена не было.
Далей арганізатары форуму паказалі ў запісе пажаданьне Алега Алкаева, былога начальніка СІЗА-1, аўтара кнігі «Расстрэльная каманда»: «Прашу быць больш памяркоўнымі адзін да аднаго. Каб высьвятляць адносіны, ня варта так далёка ехаць. Робіцца гэта ўсё ў цішыні, у іншых месцах і пажадана без публічнасьці. Праявіце годнасьць», — дадаў Алкаеў.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Алкаеў пра расстрэлы, суд Аўтуховіча, Калесьнікаву і Знака ў сьпісе тэрарыстаў«Перамога Беларусі залежыць ад перамогі Ўкраіны»
Тэмы вайны Расеі ва Ўкраіне і акупацыі Беларусі сталі асноўнымі ў першы дзень работы форуму. Яго ўдзельнікі гаварылі пра стаўленьне ўкраінцаў да беларусаў, пра візавыя праблемы, зь якімі сутыкнуліся беларусы, пра дэпартацыю беларускіх актывістаў з Украіны. Гучалі заявы аб тым, што «перамога Ўкраіны немагчымая безь перамогі Беларусі», а «перамога ў Беларусі залежыць ад зыходу вайны ва Ўкраіне».
Важны пасыл спрабавалі данесьці эўрапейскія ўдзельнікі: цяпер, паводле іх, усе погляды накіраваныя на Ўкраіну, Беларусь не забудуцца, але сёньня яе праблемы для Эўропы далёка не першачарговыя. У прамовах выступоўцаў прагучалі ідэі стварыць свой банк і нават крыптабіржу, электронныя пашпарты, новыя структуры, а таксама займацца пошукам новых лідэраў. Але ў сярэдзіне другога дня зноў усплыло пытаньне лідэрства Ціханоўскай.
«Кім вы даводзіцеся Ціханоўскай?»
«У Офіса Святланы Ціханоўскай ёсьць мандат», — заявіў экс-бізнэсовец Вадзім Пракопʼеў, які на форуме спачатку абвясьціў, што «трапіў у незразумелую кампанію», а затым, задаўшы аўдыторыі некалькі пытаньняў, зрабіў выснову, што яна «не такая ўжо атрутная».
«Бяз нашых заходніх партнэраў нам дакладна не перамагчы. Патрэбны і палітычны рэсурс, і фінансавы, — удакладніў Пракопʼеў. — Які б куток уласнага пасіянарнага супраціву рэжыму мы ні выбудоўвалі, прыйдзем у адзін і той жа пункт. І гэты пункт будзе гучаць так: кім вы даводзіцеся Святлане Ціханоўскай? Гэта адзінае пытаньне, якое варта абмяркоўваць — не крыптабіржу і ня банкі».
У якасьці выйсьця Пракопʼеў прапанаваў «зрабіць з Ціханаўскай каралеву Лізавету, у якой будзе прэмʼер Чэрчыль, кіраўнік ваеннага кабінэту», бо «мы жывём у ваенны час». Але прапаноўваць кандыдатуру на ролю Чэрчыля ня стаў.
Тым ня менш выбіраць на форуме вырашылі не «прэмʼера», а яшчэ адну, новую структуру беларускай апазыцыі: Нацыянальную раду абʼяднаных дэмакратычных сілаў. Таксама было вырашана заснаваць беларускі вызвольны рух «як фронт фізычнай барацьбы з Лукашэнкам».
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Пракоп’еў – пра фармаваньне беларускага палку «Пагоня»«Наўрад ці нешта з гэтага атрымаецца»
Камэнтуючы для DW вынікі форуму, палітоляг Павал Вусаў тлумачыць: тое, што адбылося ў Бэрліне, — вынік працэсу дэкансалідацыі беларускай апазыцыі, які намеціўся ў 2021 годзе. Тады, паводле яго, узьнікла некалькі ініцыятыў, якія спрабавалі рэалізоўваць уласную палітыку, прабіцца ў інфармацыйны парадак дня.
Шэраг ініцыятыў, напрыклад заклік да масавага страйку, не былі пасьпяховымі, і гэта, мяркуе палітоляг, прывяло да расколу і ўнутранай напружанасьці ў апазыцыі.
«Форум — спроба кансалідаваць тыя сілы, якія лічаць, што яны абдзеленыя прысутнасьцю ў асяродзьдзі Ціханоўскай, і хочуць перахапіць парадак дня, стварыўшы нейкі новы палітычны субʼект. Але наўрад ці з гэтага нешта атрымаецца», — рэзюмаваў Вусаў.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Вяртаньне гэтага рэжыму да ўмоўнай «адлігі» ўжо немагчымае, — палітоляг Вусаў